گاهی افرادی که دچار اضافه وزن هستند نمی‌توانند با ورزش کردن، رژیم لاغری و راه‌های دیگر به کاهش وزن خود کمک کنند، در این صورت برخی روش‌های جراحی به این افراد کمک می‌کند که با تغییر در سبک زندگی خود به وزن دلخواه‌شان برسند. یکی از این روش‌ها عمل بای پس معده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با چگونگی انجام این عمل، خطرها و عوارض آن آشنا کنیم.
بای پس معده یک عمل جراحی است که با ایجاد تغییر در چگونگی هضم غذا در معده و رودهی کوچک به شما کمک می‌کند وزن‌تان را کاهش دهید. پس از جراحی معده‌ی شما کوچک‌تر خواهد بود و با خوردن غذای کمتر احساس سیری خواهید داشت. با انجام این عمل جراحی غذایی که می‌خورید دیگر وارد برخی از بخش‌های معده و رودهی کوچک که غذا را جذب می‌کند نمی‌شود. درنتیجه بدن شما تمام کالری غذاهایی را که می‌خورید جذب نمی‌کند.
توضیح
پیش از انجام این جراحی شما بیهوش خواهید شد، درنتیجه هیچ دردی احساس نخواهید کرد.
عمل جراحی بای پس معده در دو مرحله انجام می‌شود:
- در مرحله‌ی نخست، معده‌ی شما را کوچک‌تر می‌کنند. جراح با استفاده از بست‌هایی معده شما را به یک بخش کوچک بالایی و یک بخش بزرگ‌تر پایینی تقسیم می‌کند. بخش بالایی «معده‌ی کیسه» نامیده می‌شود و قسمتی است که از این به بعد غذای خورده‌شده وارد آن می‌شود. این کیسه به‌اندازه‌ی یک گردو است و تنها می‌تواند یک اونس یا ۲۸ گرم از غذا را در خود نگه دارد. به این دلیل است که شما کمتر غذا می‌خورید و وزن از دست می‌دهید.
- مرحله‌ی بعد بای پس کردن است. جراح بخش کوچکی از رودهی کوچک را به سوراخی که در کیسه درست کرده است متصل می‌کند. اکنون غذایی که می‌خورید از طریق کیسه وارد این سوراخ جدید و از آنجا وارد رودهی کوچک می‌شود. درنتیجه‌ی این جراحی، بدن شما کالری کمتری جذب خواهد کرد.
عمل بای پس معده را می‌توان به دو روش انجام داد. از طریق جراحی باز که در آن جراح برش بزرگی روی شکم شما ایجاد می‌کند و با کار کردن روی معده، رودهی کوچک و دیگر اندام‌ها جراحی را انجام می‌دهد.
روش دیگر انجام این جراحی استفاده از یک دوربین کوچک است که لاپراسکوپ نامیده می‌شود. این دوربین درون شکم شما گذاشته می‌شود و به جراح اجازه می‌دهد درون شکم‌تان را ببیند.
در این جراحی:
- جراح ۴ تا ۶ برش کوچک در شکم شما ایجاد می‌کند.
- دوربین و تجهیزات لازم برای جراحی از طریق این برش‌ها وارد بدن می‌شوند.
- دوربین به صفحه‌ی نمایشی که در اتاق عمل وجود دارد متصل است و به جراح اجازه می‌دهد در حین جراحی درون شکم شما را ببیند.
مزایای لاپراسکوپی در مقایسه با جراحی باز عبارت‌اند از:
- زمان بستری کمتر در بیمارستان و دوره‌ی بهبود سریع‌تر؛
- درد کمتر؛
- زخم‌های کوچک‌تر و خطر پایین‌تر فتق یا عفونت.
این جراحی چیزی حدود ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد.
دلایل انجام عمل بای پس معده
عمل جراحی برای کم کردن وزن زمانی انجام می‌شود که فرد بیش‌ازحد چاق باشد و نتواند از طریق ورزش و رژیم غذایی، وزنش را کاهش دهد.
پزشکان معمولا از شاخص توده‌ی بدنی (BMI) و بررسی وضعیت سلامتی مانند دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا برای مشخص کردن اینکه آیا فرد از جراحی برای کاهش وزن سود می‌برد یا خیر استفاده می‌کنند.
جراحی بای پس معده روشی سریع برای درمان چاقی نیست. این روش به‌شکلی گسترده سبک زندگی شما را تغییر می‌دهد. پس از این جراحی باید غذاهای سالم بخورید، میزان پروتئین چیزهایی را که می‌خورید کنترل و ورزش کنید. اگر از این دستورالعمل‌ها پیروی نکنید، دچار عوارض پس از جراحی می‌شوید و وزن کمی از دست خواهید داد.
حتما درباره‌ی منافع و خطرهای این عمل با جراح‌تان صحبت کنید.
در موارد زیر این عمل جراحی به شما توصیه می‌شود:
- داشتن BMI ۴۰ یا بالاتر. کسی که BMI ۴۰ یا بالاتر داشته باشد، دست‌کم ۴۵ کیلوگرم اضافه وزن دارد. BMI طبیعی چیزی بین ۱۸٫۵ و ۲۵ است.
- داشتن BMI ۳۵ یا بیشتر همراه با وضعیت بغرنج سلامتی که با کاهش وزن بتواند بهبود پیدا کند. برخی از این وضعیت‌های سلامتی عبارت‌اند از قطع تنفس در خواب، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی.
خطرها
بای پس معده جراحی بزرگی است و احتمالا خطرهای زیادی هم به‌دنبال دارد. برخی از این خطرها واقعا جدی هستند که باید درباره‌شان با جراح‌تان صحبت کنید.
خطرات بیهوشی و جراحی به‌طور کلی عبارت‌اند از:
- واکنش آلرژیک به داروها؛
- مشکلات تنفسی؛
- خون‌ریزی، لخته شدن خون، عفونت.
خطرات بای پس معده عبارت‌اند از:
- ورم معده، سوزش معده یا زخم معده؛
- آسیب دیدن معده، رودهی کوچک یا دیگر اندام‌ها حین جراحی؛
- ترواش از خطی که بخش‌های معده را به هم دوخته است؛
- تغذیه‌ی نادرست؛
- زخم درون شکم که ممکن است در آینده باعث انسداد روده شود؛
- بالا آوردن اضافه‌ی غذایی که بیشتر از ظرفیت کیسه است.
پیش از جراحی
جراح از شما می‌خواهد که پیش از انجام جراحی آزمایش‌های سلامتی و چکاپ کامل انجام دهید. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- یک آزمایش کامل فیزیکی؛
- آزمایش خون، آزمایش سونوگرافی کیسه‌ی صفرا و دیگر آزمایش‌هایی که نشان می‌دهند شما به‌اندازه‌ی کافی سالم هستید که بتوانید جراحی را انجام دهید؛
- مراجعه به پزشک‌تان برای اینکه مطمئن شود دیگر مشکلات سلامتی شما مانند دیابت، فشار خون بالا و مشکلات قلبی و تنفسی تحت کنترل هستند؛
- مشاوره‌ی تغذیه؛
- برگزاری کلاس‌هایی که به شما آموزش می‌دهند در حین جراحی چه اتفاقی می‌افتد، پس از آن باید چه انتظاراتی داشته باشید و ممکن است چه خطرات و مشکلاتی در انتظارتان باشند.
- شاید بخواهید با مشاور صحبت کنید تا مطمئن شوید که از نظر روحی برای انجام این جراحی آماده هستید. شما باید قادر باشید پس از جراحی تغییر بزرگی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید.
اگر سیگار می‌کشید باید چندین هفته قبل از جراحی آن را متوقف کنید و پس از جراحی نیز سیگار کشیدن را از سر نگیرید. مصرف سیگار روند بهبود را کند می‌کند و احتمال بروز مشکلات را افزایش می‌دهد. اگر برای ترک کردن نیاز به کمک دارید به پزشک یا پرستارتان بگویید.
موارد زیر را به پزشک یا پرستارتان اطلاع دهید:
- اگر باردار هستید یا ممکن است باردار شوید؛
- داروها، ویتامین‌ها، مواد گیاهی و دیگر مکمل‌هایی که حتی بدون تجویز پزشک مصرف می‌کنید.
در طول هفته‌ی پیش از جراحی:
- ممکن است از شما خواسته شود مصرف داروهایی که جلوی لخته شدن خون را می‌گیرند متوقف کنید. این داروها عبارت‌اند از آسپرین، ایبوپروفن (ادویل)، ویتامین E، وارفارین (کومادین) و برخی داروهای دیگر؛
- از پزشک‌تان بپرسید در روز جراحی کدام دارو را می‌توانید مصرف کنید؛
- خانه‌تان را برای روز‌های پس از جراحی آماده کنید.
در روز جراحی:
- از دستورالعملی که برای توقف خوردن و آشامیدن داده شده پیروی کنید؛
- داروهایی را که پزشک‌تان تجویز کرده است با مقدار کمی آب مصرف کنید؛
- سر وقت در بیمارستان حاضر باشید.
پس از جراحی
بیشتر افراد ۱ تا ۴ روز پس از جراحی در بیمارستان بستری می‌شوند.
در بیمارستان:
- ممکن است از شما خواسته شود کنار تخت بنشینید و در روز جراحی کمی قدم بزنید؛
- ممکن است برای ۱ یا ۲ روز سوندی از بینی‌تان وارد معده شود. این سوند کمک می‌کند مایعات رودهی کوچک‌تان خارج شود؛
- ممکن است برای خارج کردن ادرار سوندی هم وارد مثانه‌تان شود؛
- در ۱ تا ۳ روز نخست نمی‌توانید چیزی بخورید. پس از آن باید غذاهای مایع و سپس غذاهای پوره‌شده و سبک بخورید؛
- لوله‌ای به بخش بزرگ‌تر معده‌تان که بای پس شده متصل می‌شود. این سوند از پهلوی شما خارج می‌شود و مایع درون معده‌تان را خارج می‌کند؛
- نوعی جوراب ساق‌بلند مخصوص به شما داده می‌شود تا مانع از لخته شدن خون شود؛
- داروهایی به شما داده می‌شود که مانع لخته شدن خون می‌شوند؛
- داروهای مسکنی نیز برای شما تجویز می‌شود. ممکن است این داروها به‌صورت قرص باشند یا ازطریق لوله‌ای وارد سیاه‌رگ‌تان شود.
زمانی می‌توانید به خانه بروید که:
- بتوانید غذای مایع یا پوره‌شده را بدون بالا آوردن بخورید؛
- بتوانید بدون درد زیادی حرکت کنید؛
- نیازی به دریافت داروهای مسکن از طریق لوله نداشته باشید؛
- مطمئن باشید که می‌توانید از دستورالعمل داده‌شده برای مراقبت از خودتان پیروی کنید.
دورنما
بیشتر افراد در سال اولی که جراحی را انجام می‌دهند ماهی بین ۴٫۵ تا ۹ کیلوگرم وزن از دست می‌دهند. کاهش وزن با گذشت زمان کمتر می‌شود. با پایبند بودن به رژیم غذایی و ورزش کردن می‌توانید وزن بیشتری نیز از دست بدهید.
در ۲ سال اول می‌توانید نیمی یا حتی بیشتر اضافه‌وزن‌تان را کم کنید. اگر به رژیم غذایی مایع یا پوره‌شده‌تان پایبند باشید می‌توانید خیلی سریع پس از جراحی وزن از دست دهید.
از دست دادن وزن کافی پس از جراحی می‌تواند بسیاری از مشکلات سلامتی را بهبود دهد، ازجمله:
- آسم؛
- بازگشت اسید به مری؛
- فشار خون بالا؛
- کلسترول بالا؛
- قطع تنفس در خواب؛
- دیابت نوع ۲
با داشتن وزن کمتر راحت‌تر می‌توانید حرکت کنید و کارهای روزانه‌تان را انجام دهید.
برای اینکه وزن از دست دهید و مشکلی برای‌تان پیش نیاید، باید از ورزش‌ها و راهنمایی‌هایی که پزشک‌تان برای رژیم غذایی داده پیروی کنید.